علت لرزش آسانسور چیست؟ عیب یابی تخصصی لرزش های نگران کننده در برج های مسکونی
زندگی در برج های مدرن و آپارتمان های لوکس منطقه اقدسیه، استانداردهای بالایی از آسایش را می طلبد. وقتی وارد لابی مجلل ساختمان می شوید و دکمه آسانسور را می فشارید، انتظار دارید که با حرکتی نرم، شناور و کاملاً بی صدا به طبقه مورد نظر برسید.
اما گاهی اوقات واقعیت متفاوت است. شاید حس کرده اید که کابین در حین حرکت، لرزش های ریز و مداومی دارد که کف پایتان را قلقلک می دهد؛ یا هنگام شروع و توقف، تکان های ناگهانی و نگران کننده ای حس می شود. این لرزش ها فقط یک "مزاحمت" ساده نیستند؛ آن ها زنگ هطر سیستم مکانیکی ساختمان شما هستند.
در این مقاله تخصصی، کالبدشکافی می کنیم که چرا آسانسورها می لرزند، کدام لرزش ها خطرناک هستند و چگونه "قلب تپنده" آسانسور (گیربکس) نقش اصلی را در این ماجرا بازی می کند.
آیا هر لرزشی خطرناک است؟ (دسته بندی لرزش ها)
قبل از اینکه نگران شوید، باید نوع لرزش را بشناسید. متخصصان آسانسور لرزش ها را به دو دسته کلی تقسیم می کنند:
۱. لرزش های افقی (Horizontal Vibration)
این نوع لرزش معمولاً باعث می شود حس کنید کابین به چپ و راست تاب می خورد.
- علت احتمالی: معمولاً مربوط به ریل های راهنما (Guide Rails) است. اگر ریل ها تراز نباشند، خشک شده باشند یا کفشک های کابین (Guide Shoes) ساییده شده باشند، این اتفاق می افتد. این مشکل با سرویس دوره ای ساده قابل حل است.
۲. لرزش های عمودی (Vertical Vibration)
این همان لرزشی است که باید جدی بگیرید. احساس می کنید کابین در حال "پریدن" یا "ریز لرزیدن" در جهت بالا و پایین است. این لرزش معمولاً با صدای "زوزه" یا "غرش" از موتورخانه همراه است.
- علت احتمالی: این نشانه مستقیم وجود مشکل در سیستم محرکه اصلی، یعنی موتور و گیربکس است.
متهم ردیف اول: گیربکس آسانسور
بسیاری از آسانسورهای نصب شده در برج های تهران، از سیستم "کشش گیربکس دار" (Geared Traction) استفاده می کنند. در این سیستم، موتور الکتریکی به یک جعبه دنده (گیربکس) متصل است که وظیفه دارد دور موتور را کم کرده و قدرت آن را برای بالا کشیدن کابین افزایش دهد.
وقتی لرزش عمودی حس می کنید، در ۹۰٪ مواقع، گیربکس در حال فریاد زدن است. اما دقیقاً چه اتفاقی در دل این جعبه فلزی می افتد؟
۱. سایش دندانه ها و لقی (Backlash)
درون گیربکس، یک ماردون فولادی (مثل پیچ) با یک چرخ دنده برنزی درگیر است. اگر کیفیت آلیاژ این چرخ دنده ها پایین باشد یا روغن کاری درست انجام نشود، به مرور زمان دندانه ها ساییده می شوند. این سایش باعث ایجاد "فاصله" یا "لقی" بین دنده ها می شود. نتیجه؟ وقتی آسانسور حرکت می کند، دنده ها به جای درگیری نرم، به هم ضربه می زنند و این ضربات به صورت لرزش به کابین منتقل می شود.
۲. خرابی بلبرینگ ها (Bearing Failure)
شفت های گیربکس روی بلبرینگ ها می چرخند. اگر یک بلبرینگ خرد شود یا ساچمه های آن آسیب ببینند، محور اصلی از مرکز خارج شده و با هر دور چرخش، یک لرزش به کل سیستم وارد می کند. این لرزش معمولاً با صدای "خِرخِر" همراه است.
۳. کیفیت ساخت پایین (Manufacturing Defects)
این مورد در ساختمان های نوساز هم دیده می شود. اگر گیربکس از برندی بی کیفیت باشد که دندانه های آن با دقت "میکرونی" تراشیده نشده باشند، درگیری دنده ها ذاتاً ناصاف است. این لرزش ذاتی است و با تعمیر درست نمی شود؛ گیربکس باید تعویض شود.
چرا نباید این لرزش را نادیده گرفت؟
لرزش آسانسور، فقط مسئله "آسایش" نیست؛ مسئله "ایمنی" است.
- خستگی فلز: لرزش مداوم باعث شل شدن پیچ ها و اتصالات کابین و سیم بکسل ها می شود.
- آسیب به موتور: گیربکس معیوب، فشار مضاعفی به موتور وارد کرده و می تواند باعث سوختن آن شود.
- خطر قفل شدن: در موارد حاد، خرد شدن دنده گیربکس می تواند باعث قفل ناگهانی سیستم و حبس شدن مسافران شود.
راه حل: تعمیر موقت یا درمان ریشه ای؟
وقتی مدیر ساختمان با مشکل لرزش مواجه می شود، معمولاً سرویس کار آسانسور پیشنهاد می دهد که روغن را عوض کنند یا یک قطعه کوچک را تعویض نمایند. این کارها اغلب مثل "مسکن" عمل می کنند.
برای حل دائمی لرزش ناشی از گیربکس، شما به چیزی فراتر از یک سرویس کار نیاز دارید. شما به یک متخصص گیربکس صنعتی نیاز دارید.
اورهال (بازسازی کامل) یا تعویض با نمونه مهندسی ساز؟
گیربکس آسانسور، یک قطعه صنعتی پیچیده است. تعمیر آن نیازمند باز کردن کامل، تراشکاری دقیق قطعات آسیب دیده و تنظیم مجدد با دستگاه های پیشرفته است.
در اینجا، نقش شرکت های تخصصی و دانش بنیان برجسته می شود. مجموعه صنعتی رها گیربکس، که در قطب صنعتی ایران (اصفهان) مستقر است، یکی از معدود مراجعی است که به صورت تخصصی روی طراحی، تولید و تعمیر گیربکس صنعتی و آسانسوری تمرکز دارد.
چرا متخصصان رها گیربکس را پیشنهاد می کنند؟
- دقت ساخت: این مجموعه به جای کپی کاری، از دانش مهندسی برای طراحی پروفیل دندانه ها استفاده می کند که حرکت را "ابریشم گونه" و بدون لرزش می کند.
- آلیاژهای خاص: استفاده از برنزهای آلیاژی ضدسایش که عمر مفید گیربکس را در برج های پرتردد تضمین می کند.
- عیب یابی ریشه ای: اگر نیاز به تعمیر باشد، تیم فنی رها گیربکس فقط قطعه را عوض نمی کند؛ بلکه با آنالیز دقیق، علت لرزش را پیدا و رفع می کند تا مشکل دوباره برنگردد.
نتیجه گیری: سکوت، نشانه کیفیت است
در برج های اقدسیه، سکوت و نرمی حرکت آسانسور، امضای کیفیت ساختمان است. اگر هنگام رفتن به خانه لرزشی زیر پای خود حس می کنید، آن را به حساب "عادی بودن" نگذارید. این صدای درخواست کمکِ قلبِ مکانیکیِ آسانسور شماست.
با مشاوره گرفتن از متخصصین واقعی گیربکس های صنعتی و انتخاب قطعاتی که مهندسی ساز و باکیفیت هستند، امنیت و آرامش را به ساختمان خود بازگردانید. به یاد داشته باشید، هزینه پیشگیری و رفع لرزش، بسیار کمتر از هزینه تعویض کل سیستم آسانسور پس از یک خرابی فاجعه بار است.